Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Ostrołęce

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący	Sędzia Małgorzata Mikos-Bednarz

po rozpoznaniu w dniu 6 grudnia 2023 r. w Ostrołęce

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Koła (...)

w (...)

przeciwko Stowarzyszeniu (...) w W.

o stwierdzenie nieważności oświadczenia woli

orzeka:

1.  powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym dnia 5 grudnia 2022 r. powodowe (...) Koło (...) nr. 168 (...) z siedzibą w (...) , skierowanym przeciwko Stowarzyszeniu (...) z siedzibą w W. zażądało stwierdzenia nieważności oświadczenia woli powoda zamieszczonego w umowie darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego rep. A nr. (...) z dnia 2.10.2017r. w Kancelarii Notarialnej notariusz B. W. w W. na podstawie której powodowe K. darowało pozwanemu Stowarzyszeniu nieruchomości w postaci: niezabudowanej działki nr. ewid 160/4 o pow. 0,26 ha, niezabudowanej działki nr. ewid 160/3 o pow. 0,12 ha, zabudowanej działki nr. ewid. 160/1 o pow. 0,36 ha oraz kwotę 20.000 zł jako złożonego dla pozoru a dodatkowo pod warunkiem.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż po podjęciu przez Okręgową Radę Łowiecką w O. uchwały o wykluczeniu powodowego Koła (...) ze Zrzeszenia Polskiego Związku Łowieckiego, niezależnie od odwołania się od uchwały, w obawie o utratę majątku Koła, powód rozpoczął poszukiwania rozwiązania które umożliwi zachowanie własności nieruchomości powoda do czasu prawomocnego zakończenia sporu w tej sprawie. W tym celu przedstawiciel powoda B. K. (1) nawiązał kontakt z prezesem pozwanego Stowarzyszenia (...) i odbyły się spotkania stron. We wrześniu 2017r. po zatwierdzeniu przez (...) uchwały o wykluczeniu powodowego Koła ze Zrzeszenia Polskiego Związku Łowieckiego, prezes pozwanego Stowarzyszenia zaproponował powodowi aby w celu ochrony majątku powód „pozbył się„ majątku Koła poprzez dokonanie na rzecz pozwanego darowizny. Dalej strona powodowa twierdzi, że jednocześnie uzgodniono, iż w przypadku odwołanie się i uchylenia przez Sąd uchwał i przywrócenia członkowska powoda w Polskim Związku Łowiecki, pozwany dokona zwrotnego przeniesienia na rzecz powoda darowanych nieruchomości. Wspólnie ustalono, iż na podstawie umowy darowizny miało dojść do złożenia przez powoda pozornego oświadczania woli o przeniesieniu własności nieruchomości.

Dalej w uzasadnianiu pozwu podkreślono, iż w tym czasie strony pozostawały w bardzo dobrych wzajemnych relacjach, a powód dodatkowo działał w całkowitym zaufaniu do twierdzeń i pomysłów podejmowanych przez pozwanego. W następstwie tych ustaleń dnia 2.10.2017r. zawarto umowę darowizny, treścią której darowano pozwanemu nieruchomości powoda (niezabudowane działki o nr. ewid 160/4 i 160/3 oraz działkę zabudowana o nr. ewid 160/1) i kwotę 20.000 zł. Jednocześnie w tym samym dniu 2.10.2017r. podpisano umowę użyczenia na rzecz powoda wszystkich nieruchomości będących przedmiotem umowy darowizny. Umowa użyczenia miała zagwarantować powodowi zachowanie faktycznego władztwa nad nieruchomościami, aż do czasu prawomocnego wyroku Sądu o uchyleniu uchwał, a jednocześnie stanowić dla powoda potwierdzenie, iż zawarcie umowy darowizny jest jedynie czynnością pozorną, a celem jej zawarcia nie jest zmiana właściciela nieruchomości. Strona powodowa podnosi również, iż umowę użyczenia nieruchomości zawarto na czas nieoznaczony, bowiem pozwany zapewniał, że gwarantuje to zachowanie faktycznego władztwa nad nieruchomością do czasu zakończenia spraw o uchylenie uchwał bez możliwości jej wcześniejszego wypowiedzenia przez pozwanego. Ponadto strony ustaliły, iż w przypadku uchylenia uchwał pozwany niezwłocznie dokona zwrotnego przeniesienia na rzecz powoda nieruchomości, a tym samym strony rozwiążą umowę użyczenia.

W dniu 23.10.2019r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił uchwały o wykluczeniu powoda ze Zrzeszenia Polskiego Związku Łowieckiego co zdaniem powoda spowodowało, iż przestało istnieć zagrożenie utraty przez powoda majątku na rzecz Polskiego Związku Łowieckiego, a co było przyczyną zawarcia umowy darowizny.

Wobec czego powód zwrócił się do pozwanego o podjęcie działań mających na celu zwrotne przeniesienie na rzecz powoda nieruchomości będących przedmiotem umowy darowizny. W odpowiedzi na co pozwany odmówił zwrotnego przeniesienia na powoda własności nieruchomości, a dodatkowo zaczął domagać się od powoda ponoszenia kosztów utrzymania nieruchomości i w grudniu 2021r. wypowiedział powodowi umowę użyczenia.

Jako podstawę prawną żądania pozwu wskazano uregulowanie art. 83 k.c.

W ocenie strony powodowej zamiarem stron w wykonaniu umowy darowizny nie było faktyczne przeniesienie własności nieruchomości. Strony dopuszczały natomiast sytuację wywołania innych skutków prawnych tj. w przypadku wydania przez Sąd wyroku zatwierdzającego uchwały i tylko wtedy faktycznie własność przedmiotowych nieruchomości miała przejść na pozwanego. Czynność prawna miała być dokonana jedynie pod warunkiem, że Sąd wyda orzeczenie zatwierdzające uchwałę (...) o wykluczeniu powoda ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki. Zamiarem stron nie było de facto przeniesienie na rzecz pozwanego nieruchomości, lecz jedynie ich „zabezpieczenie”, bowiem strony ustaliły, iż w przypadku uchylenia uchwały nieruchomości zostaną zwrócone powodowi. A dla Polskiego Związku Łowieckiego zawarcie pozorowanej umowy darowizny miało stanowić informację, iż powodowe K. nie posiada majątku, który może być przejęty przez Polski Związek Łowiecki.

Dodatkowo wskazano, iż umowa darowizny jest nieważna, bowiem przeniesienie własności było dokonane pod warunkiem (w rozumieniu art. 157 k.c.), że prawomocna stanie się uchwała o wykluczeniu Koła z Polskiego Związku Łowieckiego, w przeciwnym razie do przeniesienia własności nieruchomości miało w ogóle nie dojść.

W toku postępowania strona powodowa w piśmie procesowym z dnia 30.05.2023r. (k. 81-82) niezależnie od wniosków sformułowanych w pozwie dodatkowo wniosła o uznanie, że umowa darowizny zawarta dnia 2 października 2017r. jest z mocy prawa nieważna, gdyż osoby reprezentujące Stowarzyszenie (...) „działy z naruszeniem prawa przekraczając zakres swojego umocowania do zawierania tego rodzaju umów”. W tym kontekście strona powodowa twierdzi, iż umowa darowizny jest także nieważna bowiem, do jej zawarcia konieczna była uchwała (zgoda) Walnego Zgromadzenia Członków Stowarzyszenia. Wobec czego oświadczenie członków zarządu Stowarzyszenia (...) zawarte w akcie notarialnym umowy darowizny, że na nabycie nieruchomości w drodze nieodpłatnego przysporzenia nie jest wymagana zgoda organu Stowarzyszenie zdaniem powoda nie mogło skutkować ważnym nabyciem nieruchomości.

Pozwane Stowarzyszenie (...) w W. w odpowiedzi na pozew wnioskowało o oddalenie powództwa, zaprzeczając aby strona pozwana kiedykolwiek i w jakikolwiek sposób uzgadniała czy godziła się (w sposób bezpośredni lub dorozumiany) na to by umowa darowizny z dnia 2.10.2017r. między stronami nosiła cechy pozorności. W ocenie pozwanego pozwany i jego przedstawiciele przystępując do aktu notarialnego działali w pełnym przekonaniu, że jest to „normalna” i zwyczajowa umowa między stronami i żadne poza prawne okoliczności za nią nie stoją. A pozwany działał w dobrej wierze mając na celu to, by osoby będące członkami (...) Koła (...) mogły zachować majątek Koła, gdyż de facto (...) Stowarzyszenia (...) byli członkami Koła (...). W świetle tego strona pozwana wyraża zdziwienie, że skoro członkowie Koła mieli bezwzględną większość w Stowarzyszeniu to dlaczego nigdy nie próbowali doprowadzić do to tego aby doszło do darowizny tym razem z majątku pozwanego do majątku powoda. Ponadto pozwany twierdzi, iż gdyby faktem miały być uzgodnienia o których pisze strona powodowa w pozwie to strony winy zawrzeć stosowna umowę, nawet nieformalną, a co nie miało miejsca. Zaprzeczenia stanowiska strony powodowej, pozwane Stowarzyszenie upatruje także w tym, że o zwrot nieruchomości powód wystąpił dopiero dnia 7 stycznia 2022r. w sytuacji gdy wyrok Sądu zapadł 23.10.2019r. i od tej daty powód stał się pełnoprawnym członkiem Polskiego Związku Łowieckiego. A kroki o odzyskanie majątku powód podjął dopiero w sytuacji gdy pozwany zagroził eksmisją z nieruchomości z uwagi na niepłacenie za jej bieżące utrzymanie.

Odnosząc się do twierdzenia powodowa, że umowa darowizny jest nieważna także z tego powodu, że nie została poprzedzona uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków Stowarzyszenia pozwany odwołując się do § 10 pkt. 2 ust.10 Statutu wskazał, iż Walne Zgromadzenie ma wyłączną kompetencję do podejmowania uchwał tylko co do zbywania nieruchomości Stowarzyszenia.(pismo procesowe z dnia 15.06.2023r. k. 92-93).

Przed zamknięciem rozprawy na posiedzeniu niejawnym, końcowe stanowiska stron wyrażone w pismach procesowych (k. 163-169, k. 171-173) nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Koło (...) z siedzibą w (...) było właścicielem nieruchomości położonej w województwie (...), w powiecie (...), w gminie B., w obrębie B. (...), stanowiącej się z trzech działek ewidencyjnych. Dla niezabudowanej działki o nr. ewid. 160/4 o pow. 0,2600 ha (nabyta na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28.07.1995r.), prowadzona była w Sądzie Rejonowym w Wyszkowie KW Nr (...). Zaś zabudowana działka budynkiem mieszkalno-usługowym i stodołą o nr. ewid. 160/1 o pow. 0,3600 ha (nabyta na podstawie umowy sprzedaży z dnia 15.02.1977r.) i niezabudowana działka o nr. ewid.160/3 o pow. 0,1200 ha (nabyta na podstawie umowy zamiany z dnia 13.01.1981r.) nie miały założonych ksiąg wieczystych.

( dowód: umowa darowizny k. 12-23).

W dniu 21 kwietnia 2017r. Okręgowa Rada Łowiecka w O. podjęła uchwałę nr. (...) w sprawie wykluczenia (...) Koła (...) z siedzibą w (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki. W następstwie zainicjowanego przez powoda odwołania kolejny organ czyli (...) z siedzibą w W. uchwałą nr. (...) z dnia 5 września 2017r. utrzymała w mocy uprzednią uchwałę Okręgowej Rada Łowieckiej w O. o wykluczeniu powodowego (...) Koła (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki.

Powodowe (...) Koła (...) w styczniu 2018r. odwołało się do Sądu Okręgowego w Warszawie, który wyrokiem z dnia 23 października 2019r. wydanym w sprawie sygn. akt II C 19/18 uchylił zarówno uchwałę (...) nr. (...) z dnia 5 września 2017r. jak i uchwałę Okręgowej Rady Łowieckiej w O. nr. (...) z dnia 21 kwietnia 2017r. w sprawie wykluczeniu powodowego (...) Koła (...) ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki.

Po prawomocnym zakończeniu procesu, powodowe Koło (...) pismem z dnia 27.10.2019r. wystąpiło do Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego o wpis do rejestru kół łowieckich. Wpisu do rejestru kół łowieckich powodowego Koła (...) dokonano dnia 3.02.2020r.

( dowody: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 23 października 2019r. sygn. akt II C 19/18 k. 26, k. 123, prośba do Zarządu PZŁ wraz z dowodem nadania k. 125, wypis z rejestru wraz z dowodem nadania k. 126).

Jako, że zdaniem zarządu Koła Łowieckiego (...) w wyniku wykluczenia ze Zrzeszenia Polski Związek Łowiecki (dalej: PZŁ) powodowe Koło mogło utracić mienie na rzecz Polskiego Związku Łowieckiego, zarząd Koła poszukiwał jednocześnie (niezależnie od złożonego odwołania od uchwał) możliwości zabezpieczenia i ochrony majątku przed przejęciem przez PZŁ.

Strony ustaliły, że dokonają przeniesienia własności nieruchomości i środków pieniężnych na rzecz istniejącego już Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W., uznając iż założenie własnego Stowarzyszenie będzie zbyt długo trwało.

W tym celu członek Koła (...) B. K. (1) i członek zarządu Koła J. L. nawiązali kontakt ze S. P. członkiem zarządu Stowarzyszenia (...).

Stowarzyszenie (...) zostało wpisane w KRS 4.10.2002r. i celem jego działania jest ochrona środowiska i działalność na rzecz łowiectwa. Stowarzyszenie realizuje swoje cele m.in. poprzez działania łączące ochronę środowiska z łowiectwem czy wspierania działalności łowieckiej.

Ustalono, że w ramach zabezpieczenia majątku Koła przed przejęciem przez PZŁ, majątek Koła (nieruchomości i środki pieniężne) zostaną przeniesione na rzecz Stowarzyszenia (...). Przed dokonaniem umowy darowizny (w listopadzie 2017r.) członkowie Koła (...) (w okresie lipiec - sierpień 2017r. ) stali się (...) Stowarzyszenia (...) by w ten sposób sprawować pieczę nad majątkiem. Dlatego też inni członkowie Stowarzyszenia zrezygnowali z członkostwa poza S. P. i jego żoną. Spośród 23 członków Stowarzyszenia, aż 21 było również członkami Koła (...), którzy przystąpili do Stowarzyszenia w okresie lipiec - sierpień 2017r. Natomiast założyciel pozwanego Stowarzyszenia (...) został członkiem powodowego K. (...). Członkami zarządu pozwanego Stowarzyszenia zostali członkowie powodowego Koła (...), którzy reprezentowali pozwane Stowarzyszenie przy zawieraniu przedmiotowej umowy darowizny (tj. świadek B. K. (2) (były członek zarządu) i M. G. (były i aktualny członek zarządu).

Członkowie Koła (...) „ aby zachować faktycznie majątek Koła zostali członkami pozwanego Stowarzyszenia, uzyskując w Stowarzyszeniu większość, by decydować o losach darowanej nieruchomości, w zależności od dalszych losów Koła (...). Od sierpnia 2017r. członkowie Koła (...), mieli bezwzględną większość w Stowarzyszeniu (...). Według stanu na wrzesień 2017r. (przed zawarciem umowy darowizny) w Stowarzyszeniu na 23 członków, aż 21 było jednocześnie członkami Koła (...) (w tym w tym J. L. i R. M.- członkowie zarządu Koła, lista obecności k. 141). W czerwcu 2018r. na 20 członków Stowarzyszenia, nadal aż 19 członków było jednocześnie członkami Koła (...) (w tym w tym R. M. lista obecności k. 142). Od 2019r. liczba członków Stowarzyszenia, sukcesywnie malała, szeregi Stowarzyszenia opuszczali członkowie Koła. Według stanu na czerwiec 2019r. członków Stowarzyszenia było 15, wszyscy byli członkami Koła (w tym R. M., lista obecności k. 143). Według stanu na wrzesień 2020r. (kiedy powodowe K. zostało ponownie w dniu 3.02.2020r.wpisane do rejestru kół łowieckich) członkowie Koła (...) nadal stanowili bezwzględną większość w Stowarzyszeniu (...) (na 15 członków Stowarzyszenia, w sierpniu 2020r. przyjęto dwóch nowych członków, pozostali byli jednocześnie członkami Koła w tym R. M., lista obecności k. 144). Według stanu na czerwiec 2021r. Stowarzyszenie liczyło 14 członków, z pośród których nadal 11 (w tym w tym R. M. i S. P.) było jednocześnie członkami Koła (lista obecności k. 145). Aktualnie według stanu na rok 2022r. Stowarzyszenie liczy 16 członków, pośród których 11 jest jednocześnie członkami Koła (...) (w tym S. P. lista członków k. 173).

Według stanu na dzień 30.06.2021r. Koło (...) liczyło 26 członków

Zgodnie ze Statutem Stowarzyszenia (...) do wyłącznej kompetencji walnego zgromadzenia należy podejmowanie uchwał o zbywaniu nieruchomości stanowiących własność Stowarzyszenia (§ 10 ust. 1 pkt.10). Walne zgromadzenie zwoływane jest przez zarząd raz w roku. Natomiast nadzwyczajne walne zgromadzenie może być zwołane przez zarząd w każdym czasie, a także na wniosek komisji rewizyjnej (w której składzie był R. M. i dwaj inni członkowie Koła (...)) i 1/3 ogólnej liczby członków stowarzyszenia. A uchwały walnego zgromadzenia podejmowane są zwykłą większością głosów (§ 12, § 13 i § 14 statutu Stowarzyszenia).

.

( dowody: listy obecności na Walnych Zgromadzeniach Stowarzyszenia k. 141-145, lista członków stowarzyszenia k. 173, statut Stowarzyszenia k.83-87, statut i uchwały Stowarzyszenia k. 94-97, wykaz myśliwych k. 168, odpis z KRS k. 58-60).

Na wniosek strony powodowej Sąd dopuścił dowody z przesłuchania świadków, którzy nie potwierdzili tezy o pozornym charakterze umowy darowizny, zgodnie tylko zeznawali, iż obiecano że nieruchomości powrócą do Koła (...) po uchyleniu uchwał o wykreśleniu Koła ze zrzeszenia PZŁ i ponownym wpisaniu Koła (...) do rejestru kół łowieckich.

Świadek K. C. zeznał, iż majątek Koła został przekazany „tylko na okres dopóki Koło nie wróci do związku”. Świadek J. Ś. potwierdził, że „przekazanie majątku było w celu zabezpieczenia i było przyrzeczenie ze strony pana K. i pana P., że z chwilą kiedy Koło wróci do swojego stanu nastąpi zwrot nieruchomości”. Podobnie zeznał świadek T. K. który twierdzi, iż „Koło chce zwrotu tego majątku, bo obiecano że jest to przekazanie czasowe, było ono w takim celu, że jeżeli Koło odzyska swoje prawa to wtedy pan P. i K. przekażą majątek”. Świadek przyznał także, iż udział w Stowarzyszeniu wiązał się z zawarciem umowy darowizny.

Odnośnie ustaleń co do majątku Koła świadek M. M. (ojciec członka zarządu Koła) przyznał, że „założenie E. i jego funkcjonowanie było takie, że pan P. osobiście zadeklarował, że wyprowadzi dotychczasowych członków Stowarzyszenia i wprowadzi członków Koła. Część członków Koła weszła do tego Stowarzyszenia i była informacja, że do czasu kiedy nie odzyskamy tego majątku będziemy my jako członkowie Koła zarządzać też E. i nie będą wplątani nowi członkowie, ale potem stało się inaczej”.

Świadek R. S. zeznał, że „ mieliśmy przekazać darowiznę, którą my będziemy użytkować dalej i przekażemy pieniądze na utrzymanie tej nieruchomości z naszego Koła, a w momencie kiedy sprawa się rozwinie pomyślnie dla Koła to będziemy mogli z powrotem to odzyskać”. Z zeznań świadka wynika, iż motywacją do zawarcia umowy była chęć ratowania majątku Koła przed Polskim Związkiem Łowieckim, by po odzyskaniu osobowości prawnej móc ponownie majątek odzyskać.

Również świadek M. S. przyznał, iż „zostaliśmy członami Stowarzyszenia, bo chcieliśmy uratować majątek Koła. Zostaliśmy członkami E., żeby nam nie zabrano tego majątku. Zawarcie umowy miało na celu uratowanie majątku. Była taka umowa między nami, że jak tylko sprawy się wyjaśnią z PZŁ to ten majątek zostanie nam zwrócony z powrotem. Gdyby nie wpisano ponownie Koła na listę PZŁ to będąc członkami Stowarzyszenia mogliśmy dalej korzystać z tej nieruchomości, ale to zależało od tego czy zostaniemy ponownie wpisani na listę. Świadek przyznał również, iż kiedy przekazywany był majątek to większość Stowarzyszenia była członkami Koła.

Świadek K. P. również został członkiem pozwanego Stowarzyszenia w 2017r. przed zawarciem umowy darowizny i „zapisał się do Stowarzyszenia żeby mieć kontrolę nad nieruchomością i żeby członkowie Koła decydowali o losach tej nieruchomości. W tym celu mieliśmy się wszyscy do tego Stowarzyszenia zapisać.”

Świadek zeznał również, „że dyskusja była tak, że po sprawach sądowych, po odzyskaniu obwodów i po tym jak Koło będzie dalej istnieć to ten majątek miał do nas wrócić”. Świadek nie potrafił wskazać w jakiej miałoby to nastąpić formie, czy w formie aktu darowizny. Przyznał, iż intencją takich decyzji było zabezpieczenie nieruchomości.

Były członek Zarządu Stowarzyszenia i członek Koła (...) świadek B. K. (1) zaprzeczył aby umowa darowizny miała charakter pozorny. Potwierdził, iż celem umowy było przeniesienie własności nieruchomości na Stowarzyszenie, w którym uprzednio większość (21 członków z ogólnej liczny 23 członków Stowarzyszenia) uzyskali członkowie Koła (...), w ten sposób uzyskując pełny nadzór nad darowaną nieruchomością.

Członek zarządu Koła (...), J. L.,(który reprezentował Koło (...) przy sporządzaniu umowy darowizny) przyznał, iż w dacie zawarcia aktu notarialnego członkostwo w Stowarzyszeniu było powiązane z pracami przekazania majątku. Pan P. zaproponował żebyśmy się zapisali do Stowarzyszenia (...) jako jedną z form zabezpieczenia majątku, żebyśmy mieli nad nim kontrolę”.

Również członek zarządu Koła (...), R. M. (który także reprezentował Koło (...) przy sporządzaniu umowy darowizny) przyznał, ”że zapisał się do Stowarzyszenia aby móc decydować o naszych sprawach.”

Wymienieni powyżej członkowie zarządu Koła (...), a także łowczy A. K. twierdzą, iż w ramach uzgodnień „dżentelmeńskich”, kiedy pozostawali w bardzo dobrych relacjach z E. zapewniani byli, że po zakończeniu sporów sądowych i odzyskaniu wpisu do rejestrów kół łowieckich majątek zostanie przywrócony”.

Przedstawiciele pozwanego Stowarzyszenia (...) (który reprezentował Stowarzyszenie (...) przy sporządzaniu umowy darowizny) i obecny członek zarządu S. P. potwierdzili, iż celem umowy było przeniesienie nieruchomości Koła na Stowarzyszanie, aby zabezpieczyć stan posiadania nieruchomości Koła (...) przed jego likwidacją, poprzez przeniesienie na inny podmiot (Stowarzyszenie), w których członkowie Koła uzyskali większość (21 członków) aby mieć realny wpływ na losy nieruchomości. Spośród 23 członków Stowarzyszenia, aż 21 było również członkami Koła (...).

( dowody: zeznania świadków: K. C., J. Ś., T. K., M. M., R. S. k. 106v-109v, M. S., K. P., B. K. (1), k. 150v-153, wyjaśnienia przedstawicieli stron k. 153-156, wyrok wraz z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 10.01.2023r. k. 157- 164).

Po wcześniejszych ustaleniach co formy zabezpieczenia majątku Koła, zasilenie członkami Koła (...) szeregów Stowarzyszenia (...), przed dokonaniem darowizny na rzecz pozwanego Stowarzyszenia dnia 17 czerwca 2017r. odbyło się Walne Zgromadzenie Członków Koła (...) w sprawie zbycia majątku Koła. Na zgromadzeniu podjęto uchwałę o wyrażeniu zgody na zbycie składników majątkowych: zabudowanej działki nr. 160/1, działek (...) oraz środków pieniężnych. Wykonanie uchwały powierzono zarządowi Koła. Za uchwałą głosowało 23 członków Koła, nikt nie był przeciw i nikt nie wstrzymał się od głosu.

W dniu 2.10.2017 r. w Kancelarii Notarialnej w W. stawili się w imieniu (...) Koła (...) J. Ł. (prezes Koła) i R. M. (sekretarz Koła) oraz w imieniu Stowarzyszenia (...) w W. B. K. (1) (prezes zarządu) i M. G. (członek zarządu). Działający w imieniu powodowego Koła, powołując się na uchwałę nr. 7/2017r. Walnego Zgromadzenia Koła z dnia 17 czerwca 2017r. w sprawie zbycia składników majątkowych, oświadczyli iż darują Stowarzyszeniu (...) w W. nieruchomości gruntowe położone w miejscowości B. (...) tj. działki nr. ewid.160/1 wraz z budynkiem mieszkalno – usługowym i stodołą oraz działki niezabudowane o nr. ewid. 160/3 i 160/4 - o wartości 383.300,00 zł, a także darują kwotę 20.000 zł. A działający w imieniu Stowarzyszenia przyjęli darowizny. Strony oświadczyły, iż wydanie nieruchomości już nastąpiło, a wydanie kwoty 20.000 zł nastąpi w formie przelewu na rachunek Stowarzyszenia w terminie do dnia 5.10.2017r.

Jednocześnie tego samego dnia 2.10.2017r. strony (tożsamo reprezentowane) zawarły umowę użyczenia darowanej nieruchomości, zgodnie z którą Stowarzyszenie (...) użyczyło darowaną nieruchomość (...) Kołu (...) w bezpłatne użyczenie na czas nieoznaczony w celu realizacji zapisów statutowych PZŁ i uchwał Koła, które nie powodują następstw finansowych dla Stowarzyszenia (...). W § 4 umowy użyczenia zawarto oświadczenie, że K. (...) odebrało przedmiot użyczenia i zapoznało się ze stanem faktycznym przedmiotu użyczenia. A Stowarzyszenie w § 6 zobowiązało się do finasowania należności wynikających z eksploatacji nieruchomości (media opłaty do Urzędu Gminy B.). Zgodnie z końcowym postanowieniem umowy użyczenia (§ 7) umowa miała ulec rozwiązaniu w przypadku: 1) uchwały Walnego Zgromadzenia Koła o rozwiązaniu (...) nr. 168 (...), 2) utraty przez (...) nr. 168 (...) członkostwa w Zrzeszeniu (...), orzeczonego prawomocnym wyrokiem Sądu Powszechnego.

(dowody: wypis z rejestru k. 34, fragment statutu PZŁ k. 8-10, artykuł autorstwa B. K. (1) k. 11, umowa darowizny z 2.10.2017r. k. 12-23, umowa użyczenia z 2.10.2017r. 24-24, uchwała Walnego Zgromadzenia Członków Koła (...) z dnia 17.06.2017r. k. 149).

Z upływem czasu dobre relacje stron uległy pogorszeniu, strony skonfliktowały się, część członków Stowarzyszenia, będących jednocześnie członkami Koła (...) wystąpiła ze Stowarzyszenia. Zmieniał się skład osobowy członków Koła (...). Przewaga członków Koła w Stowarzyszeniu sukcesywnie malała.

Pismem z 18.10.2021r. pozwane Stowarzyszenie zwróciło się do powodowego Koła o zawarcie aneksu do umowy użyczenia poprzez ustalenie zasad odpłatności za korzystanie z nieruchomości. Koło nie było zainteresowane renegocjacją umowy, twierdząc iż nie takie były wcześniejsze ustalenia i pismami z dnia 7 stycznia 2022r. i 23 lutego 2022r. oświadczyło iż oczekuje spełnienia uprzednich deklaracji i przekazanie -zwrócenie Kołu majątku.

Pozwane Stowarzyszenie pismem z 2.12.2021r. wypowiedziało umowę użyczenia. Konsekwencją tego był proces zainicjowany przez Stowarzyszenie przed Sądem Rejonowym w Wyszkowie o wydanie nieruchomości zakończony prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 10 stycznia 2023r. w sprawie apelacyjnej sygn. akt I Ca 478/22 oddaleniem powództwa Stowarzyszenia (...) o wydanie nieruchomości.

( dowody: pisma stron k. 27-28, wyrok wraz z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 10.01.2023r. k. 157- 164).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Żądanie stwierdzenia nieważności umowy darowizny oparte na twierdzeniu o jej pozorności (a dodatkowo pod warunkiem - jak formułuje swoje żądanie strona powodowa) i wywiedzione w oparciu o uregulowanie art. 83 § 1 k.c., a dodatkowo art. 157 k.c. podlegało oddaleniu, z uwagi na nie spełnienie przesłanek wskazanych jako podstawy żądania pozwu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do żądania pozwu opartego na twierdzeniu o pozorowanej obustronnie czynności prawnej tj. umowy darowizny z dnia 2.10.217r. na której zasadniczo oparto uzasadnienie pozwu i inicjatywę dowodową, stwierdzić należy brak uzasadnionych podstaw i niekonsekwencje strony powodowej.

Sama strona powodowa sama nie wydaje się być przekonana co do pozorowanego charakteru umowy darowizny, skoro jednocześnie wskazuje na inne podstawy nieważności umowy darowizny. Podnosi bowiem jednocześnie nieważność umowy z powodu jej warunkowego charakteru, a także twierdzi (w piśmie procesowym z dnia 30.05.2023r. k. 81-82), iż umowa darowizny jest także nieważna bo nabycie darowanej nieruchomości nie było poprzedzone uchwałą walnego zgromadzenia członków Stowarzyszenia.

Strona powodowa twierdzi, że w stanie faktycznym zaprezentowanym w uzasadnieniu pozwu (i co mieli potwierdzić zawnioskowani świadkowie), czynność prawna pomiędzy stronami tj. umowa darowizny była pozorna, bowiem strony miały w zamiarze jedynie zabezpieczyć majątek Koła przed przejęciem (w ocenie Sądu tylko hipotetycznym bo nie wynika to z załączonego fragmentu statutu PZŁ k. 8-10) przez Polski Związek Łowieckim. I od początku pomiędzy stronami istniało dżentelmeńskie porozumienie, że dojdzie do powrotnego przeniesienia na powoda własności darowanej pozwanej nieruchomości po zakończeniu sporów o uchyleniu uchwał o wykluczeniu powodowego Koła (...) ze zrzeszenia (...) i ponownego wpisania do rejestru kół łowieckich. To twierdzenie pozwu należało odnieś do uregulowania art. 83 § 1 k.c. i art. 157 k.c.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie dla pozoru; jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Przewidzianą art. 83 § 1 k.c. wadę pozorności oświadczenia woli wyznaczają zachodzące łącznie elementy, obejmujące oświadczenie woli złożone drugiej stronie jedynie dla pozoru oraz zgodę odbiorcy tego oświadczenia.

Istotą pozorności oświadczenia woli jest brak konstytutywnej cechy, z jaką wiąże się każde oświadczenie woli, w postaci zamiaru wywołania skutków prawnych, wynikających z podejmowanej czynności prawnej. Pozorność może zachodzić zarówno wtedy, gdy pod pozorowaną czynnością nie kryje się inna czynność, jak i wtedy, gdy pod pozornym oświadczeniem ukrywa się inna czynność prawna (w oparciu o wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.09.2011 r., III CSK 349/10).

Pozorność jako wada oświadczenia woli może być pozornością zwykłą – w sytuacji, gdy pod pozorowaną czynnością nic się nie kryje, a więc strony składają oświadczenia woli bez zamiaru wywołania jakichkolwiek skutków prawnych, lub pozornością kwalifikowaną – gdy pozorna czynność ma na celu ukrycie innej – rzeczywistej i zamierzonej czynności prawnej, a więc strony zmierzają do wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z treści złożonych przez nie oświadczeń woli. Zasadniczo dokonanie czynności pozornej prowadzi do bezwzględnej nieważności złożonych oświadczeń woli – czynność prawna pozorna jest zawsze nieważna, a tym samym nie wywołuje żadnych skutków prawnych, jednak w wypadku pozorności kwalifikowanej możliwe jest stwierdzenie ważności czynności prawnej ukrytej.

Jedną z postaci wady pozorności jest tzw. pozorność czysta (bezwzględna), która zachodzi gdy strony, dokonując czynności prawnej, nie mają zamiaru wywołania żadnych skutków prawnych. W ich sferze prawnej nic się nie zmienia, a celem ich zachowania jest stworzenie u innych przeświadczenia, że czynność prawna, w takiej postaci jak ujawniona, została w rzeczywistości dokonana. Oświadczenie woli stron nie może wtedy wywoływać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą. (w oparciu o wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2016r. V CSK 397/15, z dnia 11 maja 2007 r., I CSK 70/07, z dnia 26 lipca 2012, I UK 27/12).

Pozorność występuje wówczas, gdy strony umowy składając oświadczenia woli nie zamierzają osiągnąć skutków literalnie z niej wynikających, a celem ich zachowania jest stworzenie u innych przeświadczenia, że czynność prawna, w takiej postaci ujawniona, została w rzeczywistości dokonana. Jest to z góry założona sprzeczność między oświadczonymi, a prawdziwymi zamiarami stron. (w oparciu o wyroki Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 grudnia 2018 r. I ACa 538/13 i Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2018 r. sygn. V ACa 23/17).

Wobec czego powinnością procesową strony powodowej, reprezentowanej przez zawodowego pełnomocnika było wykazanie pozorności oświadczeń woli obu stron umowy darowizny złożonych w formie aktu notarialnego, udowodnienie, że ugodzonym ukrytym zamiarem obu stron umowy darowizny było niedokonywanie jakiejkolwiek czynności, lecz wyłącznie jej upozorowanie, przy faktycznym pozostaniu prawa własności nieruchomości nadal przy powodzie (pozorność bezwzględna). Bądź wykazanie, że pod umową darowizny ukryto inną rzeczywistą i zamierzoną przez strony czynność prawną ( pozorność wzgledna).

Strona powodowa temu obowiązkowi dowodowemu nie sprostała.

Faktem jest, że spór toczy się pomiędzy stronami czynności prawnej umowy darowizny, które aktualnie znalazły się w innych relacjach (pełne zaufanie stron przy ustaleniach przed zawarciem umowy darowizny i w dacie jej zawarcia, aktualnie przerodziło się w konflikt interesów), niewątpliwie utrudnia odczytanie rzeczywistych zamiarów stron przy sporządzaniu umowy darowizny w dniu 2.10.2017r. Niewątpliwie wówczas pomiędzy stronami nawiązały się pozytywne relacje, reprezentujący pozwane Stowarzyszenie (...) był przedstawiony (przez świadka B. K. (1) i członka zarządu Koła J. L.) i postrzegany przez stronę powodową jako osoba, która zabezpieczy majątek Koła przed ewentualnym przejęciem przez PZŁ. Pozwane Stowarzyszenie wspierało podwodowe Koło (...) w ich dążeniu do zabezpieczenia nieruchomości na wypadek utrzymania decyzji o wykreśleniu powodowego Koła ze zrzeszenia (...).

W ocenie Sądu tą formą zabezpieczenia było poniesienie własności nieruchomości (i środków pieniężnych) w formie darowizny na inny podmiot tj. pozwane Stowarzyszenie, które opierało się na jednoczesnym osobistym członkostwie myśliwych - członków Koła (...) w Stowarzyszeniu (...).

Koło (...) – jego członkowie – w nowej formie prawnej tj. Stowarzyszenia niemalże z tożsamym składem osobowym (na 23 członków Stowarzyszenia, jego skład stanowił tylko S. P. i jego żona oraz 21 członków Koła), zachowali formalnie własność nieruchomości, ale także faktyczne posiadanie nieruchomości w następstwie zawartej tego samego dnia 2.10.2017r. nieodpłatnej umowy użyczenia przedmiotowych nieruchomości (k.24-25). Członkowie Koła (...) mając zdecydowaną większość w składzie osobowym pozwanego Stowarzyszenia nabyli jednoczenie uprawnienie do decydowania na walnym zgromadzeniu Stowarzyszenia o dalszych losach darowanej nieruchomości w zależności od dalszych losów i odzyskania podmiotowości przez K. (...).

Jednak późniejsza zmiana relacji członków Koła (...) oraz sukcesywnie malejąca przewaga osobowa członków Koła (...) w członkostwie w Stowarzyszeniu (...), nie mogą polegać na kreowaniu nowej rzeczywistości i nadawaniu nowego znaczenia oświadczeniu stron wyrażonemu w notarialnej formie umowy darowizny w 2017 r.

Z punktu widzenia pozorności czynności prawnej umowy darowizny nie można, jak czyni to strona powodowa, zasadniczej uwagi przywiązywać do motywacji, którą kierowały się strony tj. aby zabezpieczyć czasowo (ukryć majątek) przed PZŁ.

Z punktu widzenia pozorności czynności prawnej, jako czynności symulowanej, nie jest przesądzająca motywacja stron do dokonania czynności darowizny i aktualnie żądanie zwrotu przedmiotu darowizny, bo cel (uchylenie uchwał o wykluczeniu Koła z PZL i ponowne wpisane do rejestru kół łowieckich) został osiągnięty. O tym, że umowa darowizny nie miała stanowić czynność pozorowanej przekonują także inne okoliczności jakie zaszły, bądź których zaniechano, bezzwłocznie po zakończeniu sporu sądowego przywracającego członkostwo powodowego Koła w PZŁ.

Otóż wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie w przedmiocie uchylenia uchwał o wykluczeniu powodowego Koła z PZŁ wydany został 23.10.2019r. Żadna ze stron nie wskazuje aby przedmiotowy wyrok był przedmiotem zaskarżenia. Już dnia 27.10.2019r. (k.125) powodowe K. (...) zawnioskowało do Zarządu Głównego PZŁ o wpis do rejestru K.. Taki wpis uzyskało dnia 3.02.2020r. (k. 126). Pomimo twierdzeń strony powodowej i zeznań zawnioskowanych świadków, że majątek miał powrócić do powodowego Koła bezzwłocznie po odzyskaniu podmiotowości, to strona powodowa żadnych bezzwłocznych działań w tym kierunku nie podjęła. Dalej korzystała z nieruchomości na podstawie bezpłatnej umowy użyczenia. Dopiero kiedy pod koniec 2021r. pozwane Stowarzyszenia zażądało zmiany umowy użyczenia poprzez partycypowanie Koła w koszach utrzymania nieruchomości, wypowiedziało umowę użyczenia i zainicjowało sądowe postępowanie o wydanie nieruchomości, strona powodowa pismami ze stycznia i lutego 2022r. (k. 27-27) zaczęła upominać się o zwrotu nieruchomości, powołując się na wcześniejsze deklaracje i honorowe zobowiązania zwrotu nieruchomości.

Powyższe poczynania strony powodowej po sporządzeniu umowy darowizny, a także zeznania zawnioskowanych świadków (przywołanych w ustaleniach faktycznych) i słuchanych w charakterze strony członków zarządu Koła (...), nie potwierdzają żądania pozwu opartego na pozorności umowy darowizny. Świadkowie strony powodowej potwierdzają tylko, że członkostwo w pozwanym Stowarzyszeniu było poprzedzone i powiązane z następczą czynnością umowy darowizny, aby K. zachowało kontrolę nad darowanymi nieruchomościami. Ani przedstawicie powodowego Koła, ani zawnioskowani przez powoda świadkowie, nie potwierdzają pozorności umowy darowizny, tylko twierdzą, iż obiecano zwrot nieruchomości po odzyskaniu podmiotowości przez K. (z czego strona powodowa wywodzi nieważność umowy z powodu jej warunkowości, o czym poniżej.)

Pozorność nie nawiązuje do motywów czynności prawnej, ale do jej skutków prawnych dlatego nawet w sytuacji, gdy jedynym powodem darowizny była próba zabezpieczenia nieruchomości, to nie jest to równoznaczne z dokonaniem tej czynności dla pozoru.

Powód niewątpliwie chce odzyskać darowaną pozwanej nieruchomość, twierdząc aktualnie, że oczekiwał jej odzyskania od pozwanej po zakończeniu sprawy o uchylenie uchwał. Ale nie oznacza to, że utajnioną wolą obu stron było zobowiązanie pozwanej do zwrotnego przeniesienia własności na powoda.

Takim aktualnym oczekiwaniom powoda, które nie mają swojego źródła w ukrytej woli stron przy sporządzaniu umowy darowizny, zaprzecza nie tylko pozwana (słuchany w charakterze świadka B. K. (1), który reprezentował Stowarzyszenie przy zawieraniu umowy, a także przedstawiciel pozwanego Stowarzyszenia (...) który również reprezentował Stowarzyszenie przy zawieraniu umowy darowizny), ale przeczą również inne czynności podejmowane przez strony.

Otóż nie jest sporne, że zawarto jedocześnie umowę użyczenia darowanych nieruchomości (tj. oddano nieruchomości nieodpłatnie na czas nieoznaczony) i wskazano kiedy umowa ulega rozwiązaniu (tj. w przypadki uchwały o rozwiązaniu Koła i utraty członkostwa w zrzeszeniu PZŁ). Co przekonuje o tym, że ugodzonym zamiarem stron nie był powrót nieruchomości do majątku powoda, ale dalsze korzystanie z nieruchomości w formie bezpłatnego i nie oznaczonego w czasie użyczenia przy pozostaniu członków Koła członkami Stowarzyszenia.

Ponadto sam powód nie jest przekonany do koncepcji pozorności umowy darowizny skoro próbuje odzyskać nieruchomości stawiając również tezę, że umowa jest nieważna bo warunkowa, a po drugie że umowa darowizny jest nieważna bo nabycie w formie darowizny przez Stowarzyszenie nie zostało poprzedzone zgodą walnego zgromadzenia Stowarzyszenia.

Co tym bardziej przekonuje, że umowa darowizny nie była pozorowana, skoro powód aktualnie poszukuje innych możliwości powrotnego odzyskania nieruchomości. I aktualnie z obawy o wypowiedzenie umowy użyczenia i sukcesywną utratę liczby członków w Stowarzyszeniu, powód następczo próbuje odmienić wolę stron wyrażoną w umowie darowizny.

Skoro jak twierdzi powód (czemu pozwana zaprzecza), że po zakończeniu spraw o uchyleniem uchwał pozwana miała oddać nieruchomość, to ponownie zwrócić należy uwagę, że kwestie uchylenia uchwał zakończyły się w z końcem 2019r., w lutym 2020r. wpisano powodowe Koło do rejestru kół łowieckich, a niniejszy pozew złożony po dwu latach (od ustania powyższych przeszkód) tj. dnia 5.12.2022r. jest reakcją na złożony wcześniej przez Stowarzyszenia pozew o wydanie nieruchomości (w następstwie wypowiedzenia umowy użyczenia). Zintensyfikowanie czynności powoda zmierzających do odzyskania nieruchomości zbiegło się czasowo z procesem o wydanie nieruchomości, co dodatkowo przekonuje iż aktualnie lansowane w pozwie tezy o pozorności i warunkowości umowy są próbą kreowania nowego stanu faktycznego.

Jak już wskazywano wcześniej dokonanie czynności dla pozoru wymaga zgodnego zamiaru obu stron, którego nie było po stronie pozwanej, zamiar pozwanej był ukierunkowany na pomoc powodowi w zabezpieczeniu nieruchomości przed Polskim Związkiem Łowieckim, w formie przeniesienia nieruchomości na nowy podmiot tj. pozwane Stowarzyszenie, którego członkami przed zawarciem umowy darowizny stali się członkowie Koła (...).

Twierdzenie powoda, że darował pozwanej nieruchomość i oczekiwał zwrotnego jej przeniesienia, po zakończeniu sporu z PZŁ należy uznać za niezgodne z ugodzonym stanem rzeczy i reakcją na aktualny stan faktyczny tj. skonfliktowanie zarządu Koła z zarządem Stowarzyszenia, malejącą liczbę członków Koła w Stowarzyszeniu co utrudnia podjęcie uchwały przez Walne Zgromadzenie Stowarzyszenia o zwrotnym przeniesieniu własności darowanych nieruchomości.

Końcowo stwierdzić należy, iż jeżeli powód zawarł umowę darowizny m.in. po to by zabezpieczyć, ukryć czy utrudnić PZŁ przejęcie nieruchomości w przypadku prawomocnego wykluczenia Koła ze zrzeszenia, lub oddać „na przetrzymanie”(jak określa to powód w piśmie z dnia 7.01.2022r. k. 27) to stwierdzić dodatkowo należy, że taka czynność nie ma charakteru czynności prawnej pozornej, tylko charakter czynności in fraudem legis . Pobudki, jakimi kierował się powód zawierając umowę darowizny nie mają nic wspólnego z instytucją pozorności przewidzianą w art.83 k.c. (podobnie Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 13 października 2015 r. I ACa 295/15).

W konsekwencja powyższego przyjąć należało, że żądanie pozwu nie spełniające przesłanek materialnych z art. 83 § 1 k.c. podlegało oddaleniu.

Odnosząc się do pozostałej argumentacji strony powodowej mającej uzasadniać nieważność umowy darowizny z uwagi na jej warunkowy charakter, również stwierdzić należy jej nietrafność.

Na wstępnie oceny dodatkowej przesłanki zarzutu nieważności umowy z powodu naruszenia art. 157 k.c. wskazać należy, iż po przeprowadzeniu postępowania dowodowego zasadniczo w formie przesłuchania świadków i przedstawicieli stron sporu, strona powodowa zapewne sama nabrała przekonania, że lansowana w pierwotnym stanowisku uzasadnienia pozwu teza o pozorności umowy darowizny nie jest przekonująca i nie zyskała potwierdzenia dowodowego w trakcie trwania procesu.

Zgodnie z art. 157 k.c. własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani zastrzeżeniem terminu. Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

Przez warunek na tle art. 157 k.c. należy rozumieć element treści umowy, w ramach którego strony uzależniają powstanie skutku w postaci przeniesienia własności nieruchomości od zdarzenia przyszłego i niepewnego lub ustanie skutku w postaci przeniesienia własności nieruchomości od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

Odwołująca się do powyższego uregulowania strona powodowa twierdzi, iż dodatkowo własność nieruchomości została przeniesiona przez powoda na rzecz pozwanego za pomocą pozornej czynności prawnej jedynie pod warunkiem, że sąd powszechny utrzyma w mocy uchwały o wykluczeniu powoda z PZŁ. Tym samym czynność prawna przeniesienia na rzecz pozwanego nieruchomości, zdaniem powoda, jest sprzeczna z art. 157 k.c. bo zawarta pod warunkiem, wobec czego powinna być uznana za nieważną z mocy samego prawa.

W ocenie Sądu wynikający z art. 157 § 1 k.c. zakaz nie ma zastosowania do umów, w ramach których strony uzależniły od zdarzenia przyszłego i niepewnego lub od nadejścia oznaczonej chwili powstanie lub ustanie wyłącznie innych skutków prawnych niż te, które odnoszą się do przeniesienia własności nieruchomości.

Czynność prawna nie może być równocześnie uznana za nieważną z powodu jej pozorności (w rozumieniu art. 83 k.c.) oraz jednocześnie z powodu jej nieważności jako dokonanej z naruszenie prawa (art. 157 k.c.) gdyż są to wady czynności prawnej i podstawy nieważności wzajemnie zaprzeczające i wykluczające się. Czynność zmierzająca do ukrycia warunku (celem obejścia prawa) nie może być jednocześnie czynnością pozorną (symulowaną) i jednocześnie nieważną (bowiem zawarto w niej ukryty warunek). Nie jest więc możliwe obejście prawa przez dokonanie czynności prawnej pozornej. To tak jakby twierdzić, iż pod pozorną (a więc nieważną czynnością prawną), ukryto inną nieważną czynność tj. zbycie nieruchomości pod warunkiem.

A stanowisko strony powodowej w istocie sprowadza się do tego, że pod oświadczeniem pozornym (bezwarunkową umową) ukryta miała być inna nieważna czynność prawna (warunkowa umowa), która z uwagi na treść art. 157 k.c. ma być prawnie nieskuteczna.

Nie do zaakceptowania jest stanowisko, że umowa darowizny jest nieważna bo w rzeczywistości była pod nią ukryta inna nieważna czynność tj. przeniesienie własność nieruchomości w formie darowizny pod warunkiem, że utrzymane zostaną w mocy uchwały o wykluczeniu powodowego Koła (...) z PZŁ.

Strona powodowa myli pozaumowne ustalenia stron co do zobowiązania się pozwanego do zwrotu nieruchomości (na co wskazują świadkowie zawnioskowani przez stronę powodową i przedstawiciele strony powodowej) i warunkowym przeniesieniem własności nieruchomości. Ale osobowe źródła dowodowe przeprowadzone z inicjatywy powodowego Koła (...) nie potwierdzają aby przeniesienie własności nieruchomości (darowizna) miało charakter warunkowy, potwierdzają tylko iż pozaumownie ustalono, że majątek zostanie K. zwrócony jeżeli K. (...) odzyska podmiotowość.

Przekonujące jest natomiast stanowisko strony pozwanej, potwierdzone zeznaniami świadka B. K. (1) i reprezentantów pozwanego Stowarzyszenia, że decyzję co do ewentualnego powrotu majątku do Koła mieli podjąć członkowie Koła, którzy zostali także członkami Stowarzyszenia w przeważającej większości, aby w ten sposób mieć nadzór nad darowanym majątkiem Koła, ewentualnie po zakończeniu procesu podjąć uchwałę o zwrotnym przeniesieniu własności nieruchomości.

W świetle powyższego żądanie pozwu oparte na twierdzeniu o nieważności umowy z powodu jej warunkowego charakteru nie mogło również odnieść zamierzonego skutku.

W końcowym stanowisku strony powodowej nie przywoływana jest już argumentacja zawarta w piśmie procesowym złożonym w trakcie procesu (k. 81-82), wskazująca, iż umowa darowizny jest nieważna także z tego powodu, że osoby reprezentujące Stowarzyszenie (...) przy zawarciu umowy darowizny przekroczyły swoje uprawnienia, bowiem nie uzyskały wcześniej zgody (uchwały) walnego zgromadzenia członków Stowarzyszenia na nabycie nieruchomości. Wobec czego przyjąć należy, iż ta wskazywana dodatkowa podstawa nieważności umowy nie została podtrzymana. Niezależnie od powyższego wskazać również należy na jej nietrafność. W tym względzie Sąd podziela stanowisko zaprezentowane przez pełnomocnika strony pozwanej w piśmie procesowym (k. 92-93) zgodnie z którym konieczna jest uchwała walnego zgromadzenie pozwanego Stowarzyszenia ale na zbycie nieruchomości, co wynika wprost z § 10 pkt. 10 Statutu Stowarzyszenia (k.96). Do przyjęcia darowizny (i to nieobciążonej) taka zgoda najwyższego organu statutowego Stowarzyszenia nie jest wymagana.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt. 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Skoro strona powodowa proces przegrała obowiązana jest zwrócić stronie pozwanej koszty procesu w zakresie wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika w kwocie 10.800 zł (ustalone w oparciu o § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie). Orzekając o powyższym jak w pkt. 2. wyroku.